W rozwijaniu krytycznego myślenia i umiejętności analitycznych wspomaga nas taksonomia Blooma. Pomaga ona przechodzić uczniom w procesie nauczania od podstawowego zapamiętywania informacji do tworzenia innowacyjnych rozwiązań.
Zadawanie pytań jest kluczowym elementem krytycznego myślenia, ponieważ pozwala na głębsze zrozumienie i analizę informacji. Oto kilka powodów, dlaczego zadawanie pytań jest tak ważne.
- Pobudza ciekawość - bo pytania zachęcają do poszukiwania odpowiedzi i eksploracji nowych tematów. Ciekawość jest motorem napędowym krytycznego myślenia, ponieważ prowadzi do ciągłego uczenia się i odkrywania.
- Umożliwia analizę – pytania pomagają rozłożyć informację na części składowe, co ułatwia ich analizę. Pozwala to lepiej zrozumieć, jak różne elementy są ze sobą powiązane i jakie mają znaczenie.
- Weryfikuje informacje - zadawanie pytań pozwala na sprawdzenie wiarygodności i dokładności informacji. Krytyczne myślenie wymaga oceny źródeł i dowodów, a pytania są narzędziem do tego celu.
- Stymuluje refleksję – pytania skłaniają do zastanowienia się nad własnymi przekonaniami i założeniami. To pomaga w identyfikacji potencjalnych błędów myślowych i rozwijaniu bardziej przemyślanych opinii.
- Wspiera rozwiązywanie problemów – pytania pomagają zidentyfikować problemy i znaleźć ich przyczyny. Dzięki temu można opracować skuteczne strategie i rozwiązania.
- Ułatwia komunikację – zadawanie pytań w rozmowie pomaga lepiej zrozumieć perspektywy innych osób i prowadzić bardziej konstruktywne dyskusje.
Ciekawym narzędziem wspomagającym krytyczne myślenie w naukach biologicznych może być zestaw edukacyjny : Karty z klimatem. Zawiera on karty konwersacyjne , które przedstawiają wpływ zmian klimatycznych na środowisko i możliwe rozwiązania. Można je zastosować nie tylko na lekcjach biologii, ale także na godzinach wychowawczych i geografii. Rozwijanie krytycznego myślenia może odbywać się także poprzez kwestionowanie informacji, czy prace na sprawdzonych danych. Doskonałym narzędziem, w którym znajdziemy szereg pomysłów z tego zakresu jest broszura CEO
„Ćwiczenia z myślenia”. Również organizowanie dyskusji i debat pozwala na wymianę argumentów, dostrzeganie nowych perspektyw i świadome podejmowanie decyzji. Nie zapominajmy również o obserwacji zjawisk biologicznych, doświadczeniach, które pozwalają na szeroką zdolność analizy otaczającego świata.
Co zyskujemy w procesie edukacyjnym dzięki zastosowaniu krytycznego myślenia w edukacji?
- Uczniowie uczą się od siebie nawzajem, przejmują odpowiedzialność za proces uczenia się.
- Lepiej rozumieją złożoność omawianych problemów, sami stawiają hipotezy i dochodzą do wniosków.
- Odchodzimy od interakcji w klasie skupionej na nauczycielu - widzimy myślenie uczniów.
Bibliografia:
- Barcz M. (i in.) Ćwiczenia z myślenia-Jak krytycznie myśleć nie tylko w szkole , Fundacja Centrum Edukacji Obywatelskiej, Warszawa 2021.
- Gadacz T., Myślenie krytyczne w szkole, Stentor, Warszawa 2025.
- Jasieński M. Myślenie krytyczne, czyli jak żyć mądrzej, Oficyna Wydawnicza Impuls, Warszawa 2024.
Agnieszka Sempruch
doradca metodyczny w zakresie biologii/przyrody
SCDiDN w Siedlcach